Brief 21 aan Vincent van Gogh

26 juli 2023

Op 25-07-2023 schreef ik -als artist in residency in Studio ZOOkeeper - mijn éénentwintigste brief als antwoord op de 23 brieven die Vincent van Gogh schreef in 1883 in Drenthe.

Beste Vincent,

Mijn laatste Drenthse dagen zijn ingegaan en ik denk dat dit mijn laatste brief aan jou wordt, maar je weet maar nooit. De spiegel die jij me voorhoudt laat me reflecteren, naar binnen en naar buiten kijken, door de/mijn werkelijkheid heen. Eigenlijk heb ik al jouw Drenthse brieven gelezen, maar toch ben ik kris kras door jouw woorden heen gegaan op zoek naar iets dat ik over het hoofd heb gezien. Woorden die kleur worden, in schrift geschilderde landschappen om jouw broer mee te laten kijken. Niet wetende dat er nu zoveel ogen mee lezen.
15 oktober: “Tot u spreekt de heide, naar de stille stem van de natuur luistert gij en de natuur wordt soms wat minder vijandig, ten laatste zijt gij haar vriend. Dan is uw werk ook mooi en kalm”
Je stemt je af op die stille stem van de natuur met penselen en verf als jouw antennes die de neutrale stilte in jezelf laten resoneren. Er is geen vijandigheid, geen afleidende emoties, maar een constante stille draad tussen datgene dat buiten je is en binnenin je. Misschien zijn wij daar als mensen ons hele leven naar op zoek. De kunst, de liefde, religie of alles dat met zingeving of de zoektocht daarnaar te maken heeft zijn voertuigen om het alleen zijn niet als leegte te ervaren maar als een volle vruchtbare bron.
Ik heb een portret geschilderd van de man die nu eigenaar is van het Logement waar jij hebt gelogeerd in Hoogeveen. Daar wordt veel op gereageerd door bezoekers. Sommigen denken dat jij dat bent. Anderen denken de man te herkennen. Zijn gezicht raakt mij net als de bezoekers omdat het gelaagd is denk ik. Heel bijzonder was de vrouw die getipt was om te komen kijken omdat dit portret lijkt op haar man die jaren geleden is overleden. Hij zou er, ouder geworden, zo uit moeten zien zoals ik dit portret geschilderd heb. Het raakte me zoals je wel zult begrijpen.
Het portret van Monique én haar verhaal roept weer andere verhalen op over mensen die het in de reguliere maatschappij niet redden door verschillende omstandigheden of littekens die niet kunnen helen. De familie waar ik heb gelogeerd in Noord-Sleen was op bezoek in het atelier waarmee ik sprak over het verschil tussen melancholie en depressie. Zij hebben als arts ook te maken gehad met psychiatrie en kunnen er op een analytische manier naar kijken, ook naar het portret van Monique, als ware zij een patient. De melacholie kan een vervoermiddel zijn om je dichterbij de kunst te brengen. Het ligt er aan wat voor werk je maakt, maar in jouw (en in mijn) werk speelt het zeker een rol. Het woord melancholie komt vaak voor in jouw brieven. Als de melancholie losraakt van de werkelijkheid of materie, dat je het niet meer als brandstof kunt gebruiken voor het schilderen of geen verbinding voelt met jouw publiek, dan kan het doorslaan naar zwaarmoedigheid of depressie. Ben je te goedgelovig, te naïef, te enthousiast, iedere keer als je begint aan een nieuw avontuur zoals die 3 maanden in Drenthe? Heb je bepaalde dingen niet kunnen voorzien door bij voorbaat te relativeren? Gelukkig doe je dat niet. Iedere keer duik je met volle overgave een nieuwe weg in, los van de consequenties. Op zoek naar die stille verbinding van jou met de wereld om je heen op jouw unieke manier vertaald naar mijn tijd en toekomstige tijden. Door jouw woorden spreekt die stille stem van de heide waarop ik mij heb geprobeerd af te stemmen. Het schrijven, het werken in een cocon van 3 maanden heeft me de kalmte en concentratie gebracht waar jij steeds over schrijft. En dat heeft mijn Drentse periode inzichten gebracht waar ik op voort kan bouwen en die ik mee zal nemen naar het Brabant, waar ik net als jij naartoe zal terug keren.